قطعات برتر تاریخ موسیقی غرب

قطعات موسیقی کلاسیک غربی به دلیل مکتوب بودن، حفظ و نگه‌داری و جایگاه شغلی آهنگسازان در دربار، در طول تاریخ به خوبی حفظ شده‌اند. از این رو، رپرتوار موسیقی غرب بسیار گسترده بوده و شنیدن تمامی قطعات تصنیف شده آهنگسازان عملا برای شنوندگان مبتدی به امری دشوار مبدل شده است. از طرف دیگر، عموم مردم به علت عدم آشنایی با دوره‌های تاریخی موسیقی غرب به تمامی این رپرتوار لقب «کلاسیک» را می‌دهند و این کلی بینی کار را برای شنیدن قطعات تاثیرگذار هر دوره‌ی تاریخی سخت می‌کند.

وبسایت ایران‌موزیکولوژی در جهت آشنایی مخاطبان مبتدی موسیقی با آثار شاخص و تأثیرگذار هر دوره در «شاهکارهای موسیقی کلاسیک» سعی دارد تا با توجه به هر دوره‌ی تاریخی به صورت طبقه بندی شده منتشر کند. این قطعات که از دوره‌ی قرون وسطا شروع و تا قرن بیستم ادامه انتخاب شده‌اند، آثار آهنگسازان برجسته هر دوره تاریخی می‌باشند که به طور معمول نقش مهمی در سیر تکامل موسیقی غربی داشته‌اند. این تکامل که توام با تغییراتی در عناصر اصلی همراه بوده, به‌طور معمول تنها با یک اثر صورت نپذیرفته است. به این دلیل، انتخاب تنها یک قطعه برای معرفی جریان یا مکتب موسیقایی آسان نیست، با این حال، کوشیده‌ایم تا با انتخاب اصلی‌ترین قطعات نمونه‌های شنیداری قابل قبولی که معرف سبک، مکتب یا دوره‌ی خاصی هستند را برگزینیم.

برای مثال، در موسیقی باروک تنها یک آهنگساز، آنتونیو ویوالدی بیش‌از ۶۰۰ کنسرتو تصنیف کرده است و در این دوره فرم‌ و ژانرهای بسیاری از جمله کنسرتو گروسو، کنسرتو سولیست، سونات، اپرا، سوییت رقص… به وجود آماده‌اند، بنابراین معرفی تنها یک قطعه از هر ژانر و هر آهنگساز این مجموعه را بسیار گسترده می‌کند. اما از آثار مهم این دوره که بعضا چند خصوصیت اصلی این دوره را در خود جای داده‌اند میتوان به اپرای اورفئو، چهار فصل و اوراتوریوی مسیح اشاره کرد.

قطعات برتر موسیقی باروک

اپرای اورفئو، یکی از قدیمی‌ترین اپراهای تاریخ است که هنوز هم مورد توجه آهنگسازان و نوازندگان است و اجرا می‌شود. اورفئو نخستین اپرایی است که به معنای حقیقی به وجود آمد و مونته‌وردی با تصنیف آن به نام بانی اپرا در تاریخ موسیقی معروف شد. این اپرا به داستان اورفئوس و سفر وی به دنیای زیرین یا مردگان و ماجرای وی با هادس و تلاش برای برگرداندن عروسش، ائورودیکه، به دنیای زندگان می‌پردازد.

مجموعۀ چهار فصل که شامل چهار کنسرتو ویولن است، شناخته‌شده‌ترین و معروف‌ترین اثر آنتونیو ویوالدی است که هر کدام از این چهار کنسرتو مربوط به یک فصل از چهار فصل و تداعی کنندۀ ویژگی‌ها و به تصویر کشیدن حال و هوای فصل مربوط به خود، مانند استفاده از پیتسیکاتوهای فراوان در محدودۀ صوتی زیر ویولن برای نشان دادن زمستان و بارش برف، است.  ویوالدی این مجموعه را در  سال 1716 ساخت و در سال 1725 منتشر کرد. هر کنسرتو دارای سه موومان با الگوی تند-کند-تند است و به ترتیب از کنسرتوی اول، La Primavera، در تنالیته‌های می ماژور، سُل مینور، فا ماژور و فا مینور اجرا می‌شوند. این مجموعه کنسرتو، برای ویولن، ارکستر زهی و باسوکونتینوئو  می‌باشد؛ با ساخته شدن مجموعۀ چهارفصل، اجرای سولوی ویولن در فرم کنسرتو با سولو ویولن و همراهی باسوکونتینوئو در این مجموعه، معنا گرفت و فرم جدید و مدرن کنسرتو شناخته شد. جلوه‌های توصیفی در موسیقی این کنسرتوها همخوان با تصویرهای شاعرانهٔ شعری غزل‌گونه است که پیش از هر موومان می‌آید. ویوالدی برای آنکه موضوع موسیقی خود را به آشکارترین شکل بنمایاند سطرهائی از این شعرها را پیش از آغاز هر موومان در پارتیتور اثر آورده و حتی عنوان‌هائی توصیفی مانند چوپان خفته یا سگی که پارس می‌کند را نیز بر آنها افزوده است. کنسرتوهای بهار، تابستان، پاییز و زمستان نمونه‌هائی از موسیقی برنامه‌ای در دورهٔ باروک هستند؛ گونه‌ای موسیقی که با یک داستان، شعر، ایده یا صحنه همخوانی دارد.

اوراتوریوی ششم هندل، به نام مسیح یا مسیحا (به آلمانی Der Messiah ) که با شماره‌ی   HWV 56 شناخته می‌شود و بزرگترین اثر مذهبی هندل است.  این اثر دارای سه بخش یا صحنه است که هر کدام شامل سه موومان هستند؛ دو موومان به‌صورت غیرآوازی یا سازی و یک موومان به‌صورت زنجیره‌ای از رسیتاتیو و آریا و یا گروه کُر است.

موومان‌های غیرآوازی در ابتدا و اواسط بخش اول اجرا می‌شوند که به‌ترتیب با نام‌های “سمفونی” و “پیفا” شناخته می‌شوند. واژۀ سمفونی را خود هندل برای اولین موومان سازی انتخاب کرده که به‌صورت یک اوورتور اجرا می‌شود و پیفا، دومین موومان سازی، یک پاستورال است که گاه با نام “سمفونی پاستورال”  نیز شناخته می‌شود. اوراتوریوی مسیح فاقد محتوای درام و مکالمۀ مستقیم بین خوانندگان است و در بخش‌های مختلف آن به داستان زندگی، مصائب و در آخر رستاخیز مسیح پرداخته می‌شود. پس از مرگ هندل، آهنگسازان بسیاری چون موتسارت این اثر را اجرا و حتی ویرایش کرده‌اند.

این سه قطعه معرفی کننده‌ی دوره ی باروک بودند. حال برای آشنایی بیشتر با قطعات مهم دوره‌ی رمانتیک، کلاسیک، قرن بیستم، رنسانس میتوانید به وبسایت ایران موزیکولوژی مراجعه فرمایید.